Menu

Blogs

De mensen van Wing bloggen over hun ervaringen en reflecties.

Dé regionale oplossing bestaat niet

Jannemarie schrijft een serie van vier blogs over regionaal ontwerpen. Aan de hand van vier stellingen gaat ze in op de impact van regionaal ontwerpen, het opdrachtgeverschap en het instrument prijsvraag. De stellingen komen voort uit een essay dat zij schreef in opdracht van de Eo Wijersstichting (meer hierover in kader onderaan). In deze blog de derde stelling: Hopen op ‘dé regionale oplossing’ is noch realistisch, noch verstandig.

Stelling 3: Hopen op ‘dé regionale oplossing’ is noch realistisch, noch verstandig.

De Eo Wijers-prijsvragen adresseren grote opgaven. Het gaat beslist niet om klein bier. Denk aan de negende prijsvraag, over de Veenkoloniën. Daar moest gewerkt worden aan de combinatie van een zelforganiserende krimpregio, de energietransitie, water en landbouw. Of de tiende, over een typische tussen-servet-en tafellaken-regio als de Stedendriehoek, zoekend naar identiteit en economische bloei, midden in een recessie. Met als ambitie om in 15 jaar energieneutraal te willen zijn.

En dan staat er, alsof het een grote verrassing was, in het juryrapport van die laatste prijsvraag: ‘Niet één inzending bevat alle ingrediënten die nodig zijn om de ambitie van de stedendriehoek te realiseren”.

In deze uitspraak van de jury zitten nogal wat veronderstellingen:
1. ‘De regio’ kent haar eigen ambitie. Maar wie is die regio? Spreekt die met één mond? Is dat denkbaar in de pluriforme samenleving, met veel verschillende rollen en belangen?
2. Een ambitie kan kennelijk door een ontwerp gerealiseerd worden (zie stelling 1)
3. De jury kan beoordelen welke ingrediënten nodig zijn ….

Ik kan deze uitspraak niet anders lezen dan dat de regio, of in ieder geval de jury, had gehoopt op een soort deus ex machina. Maar ook ontwerpers zijn maar gewone stervelingen. Het is dus geen realistische verwachting. Het is ook geen verstandige verwachting. Want in alle onzekerheid is het wedden op één paard heel risicovol.

In de grote complexiteit van dit soort opgaven moet je de vraag stellen: welke plannen bevatten zodanige triggers dat mensen in de regio met andere ogen naar hun eigen opgaven gaan kijken, zodat er iets in beweging komt?

Een plan moet verontrusten, mobiliseren, je uit je comfortzone halen en uitdagen tot anders handelen. En juist niet op een presenteerblaadje een zogenaamde oplossing aanbieden, want die is er niet. We zullen via variatie en selectie onze paden door de jungle van onzekerheden moeten kappen. En terwijl we kappen blijft die jungle een dynamische en complexe werkelijkheid waar je steeds weer samen het gesprek aan moet of je nog wel op de goede weg bent. En daar kunnen ontwerpers uitstekend bij helpen.

Wordt vervolgd!


Dit is een serie van 4 blogs over regionaal ontwerpen. Aanleiding voor de blogs is een essay dat ik schreef op verzoek van de Eo Wijers-stichting. Deze stichting heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling en profilering van het regionaal ruimtelijk ontwerp. Dit deed en doet zij door prijsvragen te organiseren; tien stuks in ruim dertig jaar tijd. Het essay is een update van het boekje ‘Een kwart eeuw Eo Wijers-stichting’ van mijn hand, dat in 2008 verscheen. Men vroeg me deze keer in te gaan op de impact van regionaal ontwerpen, het opdrachtgeverschap, en het instrument prijsvraag. Ik heb volmondig ja gezegd op dit verzoek, dat aansloot bij mijn eerdere publicaties over regionaal ontwerpen en ontwerpend onderzoek, en ook bij mijn eigen ervaringen en vragen, onder meer door deelname aan de negende en tiende prijsvraag. 

Het concept essay besprak ik met goed geïnformeerde vakgenoten in planning en ontwerp: Joost Schrijnen, Wil Zonneveld, Joks Jansen, Bart de Zwart, Terry van Dijk en Corne Paris. Dat gesprek hielp mij om de toelichting op het essay te gieten in de vorm van vier stellingen. Deze presenteerde ik op 3 juni 2016 tijdens een conferentie ter gelegenheid van de afsluiting van de tiende prijsvraag en een bestuurswissel.

Links

Een kwart eeuw Eo Wijers-stichting
Essay: Ontwerpen in de regio

Stelling 1: Een regionaal ontwerp is niet bedoeld om uit te voeren

Stelling 2: Regionaal ontwerpen is geen one-night stand

Stelling 3: Dé regionale oplossing bestaat niet

Stelling 4: Ontwerpen is te belangrijk om aan ontwerpers over te laten