Wat denken mensen, als ze tijd hebben om na te denken?

Dichtbij, dialoog en democratie. Dat waren de woorden die centraal stonden op het jaarcongres van de Vereniging van Nederlandse Gemeente begin juni. Mooie woorden. Woorden die tot mijn verbeelding spreken. Omdat ze verwijzen naar nieuwe manieren van spreken en denken met elkaar in onze democratie. Ter voorbereiding op het congres werd er een G1000 georganiseerd: ook een nieuwe vorm van democratie. Dat wilde ik graag meemaken.

Aanstekelijk enthousiasme

In een G1000 worden 1000 willekeurige, liefst gelote, mensen uitgenodigd om samen na te denken over een bepaald thema of over een stad. Het doel van de G1000 is “het democratiseren van de democratie”. Het idee is door het boek “Tegen verkiezingen” van David Van Reybrouck populair geworden. Het enthousiasme waarmee hij praat en schrijft over dit thema is aanstekelijk. Dat wilde ik in de praktijk ervaren. Dat deze G1000 over de democratie zelf ging, maakte het dubbel leuk.

Even slikken

Eenmaal in de zaal moest ik toch even slikken. 700 mensen in een sporthal. Slechte akoestiek. 150 beeldschermen. Wordles, mindmaps, filmpjes, top10’s, statements, manifesten en ga zo maar door. Geroezemoes. Korte gespreksronden met telkens wisselende gesprekspartners. Complexe gesprekken terugbrengen tot één woord. Sms’en. Flarden van door elkaar lopende gesprekken.

De zes meest ge-sms’te woorden bepalen de gespreksagenda voor de middag. Tja, dan komen er begrippen als communicatie, overheidsparticipatie, innovatie, lef, dialoog. Maar wat betekenen die woorden? Wat zijn de verhalen, de beelden, de dromen en de gevoelde noodzaak die er achter zitten? Hoofd loopt over.

En dan- tot mijn grote verbazing- komen er uit uiteindelijk na de verdiepende ronde in de middag toch een aantal aansprekende en steekhoudende denkrichtingen boven drijven. Bijvoorbeeld dat het goed zou zijn om in plaats van partijpolitiek themapolitiek op basis van dialogen te gaan ontwikkelen.

Het echte denken moet nog beginnen

Toen ik Van Reybrouck de volgende dag hoorde zeggen: “Wat denken mensen, als ze tijd hebben gehad om na te denken?”, dacht ik: “Dat is een goede vraag, dat moeten we uitvinden!” Zo’n G1000 is snel, veel en biedt eigenlijk weinig tijd om na te denken. Ikzelf ben meer van de langzamere denkgesprekken. Samen spreken en denken om tot inzichten te komen die richting geven aan gemeenschappelijk handelen.

Zo’n grote G1000 levert veel hartenkreten en ideeën op. Maar het echte denken begint daarna. Over hoe we dat doen, moeten we nog maar eens nadenken met elkaar.